Het nabij Westerbork gelegen Scharreveld bestaat uit een viertal heiderestanten temidden van een modern ontginningslandschap. In deze overwegend open, enigszins golvende heideterreinen bevinden zich enkele fraaie vennen. Er wordt naar gestreefd om hier weer één aaneengesloten heideveld te laten ontstaan, door de tussengelegen voormalige landbouwgronden weer voedselarm te maken. Het natuurgebied is 275 hectare.

Geschiedenis

Het Scharreveld was nog niet zo lang geleden één groot heidegebied waar schaapskudden van de omringende boermarken Westerbork(Eursinge), Bruntinge en Holthe graasden. In dit gebied werd vroeger Boekweit verbouwd. De naam Boekweitenplas herinnert hier nog aan. Dit gewas werd gezaaid op veen, waarvan de bovenste laag was afgebrand. De bij de brand vrijgekomen mineralen maakten de verbouw van Boekweit mogelijk. Tot ver in de 19e eeuw werd deze boekweit-brandcultuur op grote schaal toegepast in Drenthe. De veenrook die hierbij vrijkwam, werd in sommige jaren tot in Polen en Frankrijk waargenomen.

In de 19e eeuw werden het Scharrebroek en het zogeheten Kerkestuk ontgonnen en omgezet in hooiland. De rest van het grote Scharreveld is pas na 1930 ontgonnen. De helft zelfs pas na 1950, waarna in 1973 een grote ruilverkaveling volgde. Naast het Scharreveld worden ook de heideterreinen Boekweitenplas en Holtherzand tot het reservaat gerekend. Als gevolg van de ruilverkaveling is het grondwaterpeil dramatisch gezakt waardoor veel van de vochtminnende plantensoorten verdwenen en de heide vergraste.

Plantenwereld

In het gebied zijn nog enkele groeiplaatsen van het zeldzame Heidekartelblad te vinden. Ook de Klokjesgentiaan komt nog voor. Beide soorten hebben sterk te lijden gehad van de verdroging, veroorzaakt door de sterke ontwatering via de ruilverkavelingssloten. In de natste delen van het terrein zijn nog steeds Kleine veenbes, Lavendelhei en Veenpluis te vinden.

Dierenleven

Op de aanwezige vennen voelen minder algemene soorten watervogels zoals de Geoorde fuut en de Wintertaling zich thuis. Op de Klokjesgentianen worden nog steeds eitjes van het Gentiaanblauwtje gevonden. Andere vlindersoorten die hier worden aangetroffen, zijn de Kommavlinder, de Kleine vuurvlinder en de Heivlinder. In het gebied komen nog Adders voor.

Beheer

De afzonderlijke heideterreinen worden in de toekomst weer tot één groot heideterrein aaneen gesmeed. De tussenliggende landbouwgronden worden teruggegeven aan de natuur, waarbij verloren gegane hoogteverschillen worden hersteld. Het beheer richt zich verder op herstel van de oorspronkelijke heischrale plantengroei met de hierbij thuishorende fauna. Vennen die in het verleden dichtgeschoven zijn, worden weer uitgegraven. De hydrologische situatie van voor de ontginningen zal zoveel mogelijk in ere hersteld worden, ter behoud van de unieke levensgemeenschappen in het gebied.

In het beheer speelt begrazing door runderen en schapen een belangrijke rol. Met plaatselijk maaien en op kleine schaal plaggen wordt dit begrazingsbeheer ondersteund.

Toegankelijkheid

In het Scharreveld is een tweetal wandelroutes uitgezet. Waar vee graast, is het meenemen van honden niet toegestaan. Het gebied leent zich, in combinatie met andere nabijgelegen natuurgebieden, uitstekend voor een verkenning per fiets.

Het terrein ligt bij Westerbork, ten zuiden van de autoweg Emmen-Drachten.

Kijkheuvel

Vanaf de Kijkheuvel heeft u een prachtig uitzicht over het natuurgebied. Zie onderstaande kaart voor de locatie van de Kijkheuvel.